Taaltip #3: ‘houd afstand’ of ‘houdt afstand’?

In de anderhalvemetersamenleving (wat een vreselijk woord) slaan gemeentes je met waarschuwingsborden om de oren. Of je nu in een drukke winkelstraat loopt of een rustig natuurgebied opzoekt, overal wordt je gevraagd afstand te houden.

Maar hoe vraag je dat op de juiste manier? Is het ‘houd afstand’ of ‘houdt afstand’? Als ik ga turven, kom ik op basis van aantallen tot de conclusie dat ‘houdt afstand’ goed is. Die variant komt verreweg het meeste voor.

Helaas pindakaas. In dit geval gaat ‘meeste stemmen gelden’ niet op. De spelling ‘houdt afstand’ is fout. De juiste spelling is 'houd afstand'. Maar waarom dan?

In mijn eerdere blog over het verschil tussen ‘gebeurt’ en ‘gebeurd’ vertelde ik dat verschillende werkwoordsvormen verschillende regels kennen. Zo ook in dit specifieke afstandsgeval.

De boodschap ‘houd afstand’ staat in de gebiedende wijs.

De wat? De gebiedende wijs.

Dat is een vorm die jou een opdracht meegeeft; een bevel. Denk maar aan de volgende voorbeelden:

Ga eens naar de bakker.

Loop naar de maan!

Haal gauw de post uit de brievenbus!

Heel vaak eindigt een zin in de gebiedende wijs met een uitroepteken. Er zit iets dwingends in de boodschap.

Als je bovenstaande voorbeelden bekijkt, zie je nergens een -t achter het werkwoord staan. Het zou nogal gek zijn om te zeggen: ‘Loopt naar de maan!’ Gevoelsmatig weet je dat daar geen -t moet staan.

Bij ‘houd afstand’ is dat een lastiger verhaal. Omdat ‘houd’ op een -d eindigt (die in het Nederlands als een -t wordt uitgesproken), hoor je niet meer of er nog iets achter moet of niet.

Vroeger was dat overigens anders dan nu. Toen werd er nog onderscheid gemaakt tussen de gebiedende wijs enkelvoud en de gebiedende wijs meervoud. De enkelvoudsvorm was zonder -t (zoals we hem nu gewend zijn dus), maar de meervoudsvorm werd met een -t geschreven!

Tegenwoordig wordt dat verschil niet meer gemaakt en schrijf je de gebiedende wijs altijd zonder -t.

Ik geef je hieronder een simpele tip om voor altijd te weten hoe je correct gebruik maakt van de gebiedende wijs.

In een lastig geval als ‘houd afstand’ hoor je niet of je een -t moet opschrijven. Vergelijk zo’n zin dan met een simpelere zin die vergelijkbaar is.

Bijvoorbeeld:

Verzend… nu je bestelling.

Als je van deze zin moet weten of er een -t achter ‘Verzend’ moet komen, vervang je dat woord door een simpeler werkwoord, waarvan je hoort of er een -t achter moet.

Stuur… nu je bestelling. 

Komt er een -t achter ‘Stuur’? Nope. Dan hoeft hij dus ook niet achter ‘Verzend’.

Zo simpel is het dus.

Dat het helemaal niet simpel is, zie je als je je ogen goed de kost geeft in de winkelstraten. De gebiedende wijs gaat vaker fout dan goed. Gelukkig weet jij vanaf nu hoe het werkt.

Wil je weten waaróm de gebiedende wijs op deze manier geschreven wordt? Stuur me dan een berichtje. Dat mag je natuurlijk ook doen als je zelf helemaal geen zin hebt om over dit soort regels na te denken. Dan doe ik het voor je.

Als je nieuwsgierig bent naar het verschil tussen ‘gebeurt’ en ‘gebeurd’, kijk danhier.

Ook over het verschil tussen ‘jou’ en ‘jouw’ schreef ik eenblog.

Tot de volgende taaltip!